ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ - ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ
ΤΟΜΕΑΣ: ΛΑΤΡΕΙΑΣ, ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
Καθηγητής: Ιωάννης Β. Κογκούλης
Θεσσαλονίκη, 24 Οκτωβρίου 2014
Προς
την Ιεράν Σύνοδον
της Εκκλησίας της Ελλάδος
Ιωάννου Γενναδίου 14
11521 ΑΘΗΝΑΙ
Μακαριώτατε,
Έχω την τιμή να σας κοινοποιήσω την προς τον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων ανοικτή μου απαντητική επιστολή στην με αρ. 112113/ ΙΗ ΕΞ/ 138314 εισ/8.10.14 απάντηση του σε με αρ. 213/1.9.2014 ερώτηση του βουλευτή κ. Ιωάννη Μιχελάκη,
που αφορούσε στην ίδρυση «Εισαγωγικής κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών» στο Τμήμα Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ.
Θα ήταν ευχής έργο και ιδιαίτερη ευλογία η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος δημοσίως και επισήμως να τοποθετηθεί ως προς το θέμα αυτό, για το οποίο, όπως σεις γνωρίζετε, υπάρχουν μεταξύ των Ιεραρχών διισταμένες απόψεις, και το οποίο προβληματίζει και απασχολεί σημαντικό μέρος του πληρώματος της Ορθόδοξης Καθολικής Εκκλησίας μας.
Με σεβασμό
Ιωάννης Β. Κογκούλης
Καθηγητής Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης-Θεολογική Σχολή - Τηλ. 2310/996961, FAX 996961 -54124 Θεσσαλονίκη
***
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ - ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ
ΤΟΜΕΑΣ: ΛΑΤΡΕΙΑΣ, ΧΡΙΣΤΙΑΝΓΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΓΠΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
Καθηγητής: Ιωάννης Β. Κογκούλης
23 Οκτωβρίου 2014
ΑΝΟΙΧΤΗ ΑΠΑΝΤΗΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ:
«ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ»
ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΟΥ ΑΠΘ
Προς
τον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων Καθηγητή Ανδρέα Λοβέρδο
Κύριε Υπουργέ,
Αφού σημειώσω πως με λύπη πληροφορήθηκα την με αρ. 112113/ ΙΗ ΕΞ/ 138314 εισ/8.10.14 απάντηση σας στην με αρ. 213/1.9.2014 ερώτηση του βουλευτή κ. Ιωάννη Μιχελάκη, που αφορούσε στην ίδρυση «Εισαγωγικής κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών» στο Τμήμα Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, προς αποφυγή κάθε παρεξήγησης, ως μέλος της Ορθόδοξης Καθολικής Εκκλησίας, ΔΗΛΩΝΩ πως, στο πρόσωπο του ΚΑΘΕ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ανεξαρτήτως καταγωγής, φυλής, γλώσσας, θρησκείας, τρόπου ζωής (εάν, λ.χ., είναι εγκληματίας ή άγιος), ΒΛΕΠΩ το πρόσωπο του Χριστού. Κατά συνέπεια, όσοι καταψηφίσαμε την ίδρυση «Εισαγωγικής κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών» στο εν λόγω Τμήμα, δεν είμαστε και δεν μπορούμε, με βάση τα «πιστεύω» μας και την επιστημονική μας κατάρτιση, να είμαστε αντίθετοι με την ανάπτυξη σχετικών σπουδών εντός της Πανεπιστημιακής κοινότητας, και μάλιστα όπως αυτές υλοποιούνται στο πλαίσιο των Πανεπιστημίων της Ευρώπης και των ΗΠΑ.
Η αντίθεση μας αφορά στο γεγονός ότι από επιστημονική, και όχι μόνο, άποψη δε δικαιολογείται η ένταξη Μουσουλμανικών Σπουδών σε Θεολογική Σχολή, Γι' αυτό και κάτι τέτοιο απουσιάζει από τον Πανεπιστημιακό χώρο της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Εξάλλου, τα Πανεπιστήμια δεν αποφασίζουν αυθαίρετα για τα αντικείμενα διδασκαλίας και τα προγράμματα σπουδών. Αυτό δε δηλώνει συρρίκνωση στην, όπως σημειώνετε, «ελευθερία σκέψης, λόγον και έρευνας». Απλώς εδώ ακολουθείται η σχετική νομοθεσία, την οποία καθορίζει η Πολιτεία.
Με βάση τα παραπάνω:
1. Η Πανεπιστημιακή αυτοτέλεια του κάθε Πανεπιστημιακού Τμήματος, και στην εν λόγω περίπτωση του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής, του ΑΠΘ δεν είναι τόσο αδιαπραγμάτευτη, αλλά υπόκειται σε συγκεκριμένη νομοθεσία. Γι' αυτό, στα όσα αναφέρετε, ότι δηλαδή, «Η αμφισβήτηση τον δικαιώματος τον Τμήματος Θεολογίας και της Συγκλήτου τον Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης να αποφασίζουν, σύμφωνα με το νόμο, για το πρόγραμμα σπουδών και τα γνωστικά αντικείμενα που θα προσφερθούν, σημαίνει την αμφισβήτηση της ακαδημαϊκής ελευθερίας τους» υπάρχει σοβαρότατος αντίλογος. Συγκεκριμένα, σε κοινό με τους συναδέλφους Καθηγητές Λάμπρο Σιάσο και Δημήτριο Τσελεγγίδη έγγραφο προς το Τμήμα Θεολογίας (αρ. Πρωτ. 1274/13.6.2014), εκτός των άλλων, αναφέρουμε: «Το Τμήμα Θεολογίας, διαθέτει ιδρυτικές πράξεις ύπαρξης και λειτουργίας στις οποίες ρητώς ορίζονται α) η ταυτότητα του, β) οι στόχοι και σκοποί του γ) το γενικό γνωστικό του αντικείμενο (χριστιανική θεολογία, καθ' αυτή και εν σχίσει..). Οποιαδήποτε προσπάθεια αλλαγής, τροποποίησης, προσθήκης σε αυτά τα τρία (3) μείζονα συστατικά της υπάρξεως του είναι δυνατή, αλλά απαιτεί αναγκαστικές πράξεις ισοδύναμες ή και ταυτόσημες προς αυτές της επανίδρυσης Τμήματος ή ίδρυση^ νέου Τμήματος. Οι μόνες πράξεις που επιτρέπονται ή και επιβάλλονται από όλους τους σχετικούς Νόμους (από τον 1268 μέχρι τον 4009) είναι : Α) Οι εσωτερικές αναμορφώσεις επιμέρους μαθημάτων ... Β) Οι ομαδοποιήσεις συγγενών μαθημάτων ... Γ) Οι αναμορφώσεις μέσων ή/και μεθόδων για την επίτευξη των εν αρχή ιδρυτικών τεθέντων και αμετάθετων στόχων. Δ) Οριακά και με σύνεση θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί και η αναπροσαρμογή των στρατηγικών για την επίτευξη των αμετάθετων αυτών στόχων...».
Το έγγραφο καταλήγει: «Η πρόταση της Διοίκησης (του Τμήματος) να εισαχθεί η ίδρυση «Εισαγωγικής κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπονδών» στο υπάρχον Πρόγραμμα Σπουδών και να θεωρηθεί τροποποίηση ή αναμόρφωση του υπάρχοντος: Α) Δεν λαμβάνει υπ όψιν τα ανωτέρω. Β) Συγχέει ανεπίτρεπτα παλαιούς και νέους στόχους. Γ) Αλλοιώνει τη φύση, την ταυτότητα και την λειτουργία του Τμήματος Θεολογίας». Έτσι, «Η εισαγωγή της «Εισαγωγικής κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπονδών» στο πρόγραμμα σπονδών, πέραν της παγκόσμιας διπλής πρωτοτυπίας: α) Εισαγωγική κατεύθυνση, β) Μία κατεύθυνση τετραετούς διάρκειας πλάι σε ένα πρόγραμμα τετραετές χωρίς 'κατεύθυνση ή κατευθύνσεις' κομίζει νέους στόχους και αποτελεί νέα ακαδημαϊκή οντότητα. Όπως προσφυώς και ακριβώς και επιστημονικώς και με παρρησία δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας στο ‘nonpaper’ η Εισαγωγική κατεύθυνση Ισλαμικών Σπουδών' αποτελεί κατ' ουσίαν 'οιονεί Τμήμα'».
2. Αναφερόμενος, κύριε Υπουργέ, στην απόφαση της συνέλευσης 416/7.3.2014 του Τμήματος Θεολογίας, δεν αποτυπώνετε όλη την αλήθεια. Συγκεκριμένα, η απόφαση για τη λειτουργία σ' αυτό «Εισαγωγικής κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών» λήφθηκε με είκοσι τρείς (23) ψήφους υπέρ, έξι (6) κατά, μία (1) λευκή και εννέα (9) απόντες. Αποκρύπτετε, επίσης, το γεγονός ότι το δεύτερο Τμήμα της Θεολογικής Σχολής, το Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας ομόφωνα αντιτάχθηκε στη λειτουργία «Εισαγωγικής κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών» στη Θεολογική Σχολή. Κατά συνέπεια, σε σύνολο εβδομήντα δύο (72) μελών ΔΕΠ της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, ΜΟΝΟ είκοσι τρείς (23) ψήφισαν υπέρ. Παρενθετικά εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι έπρεπε να ζητήσετε την άποψη της Θεολογικής Σχολής Αθηνών και την επίσημη θέση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος για το εν λόγω πρόβλημα.
3. Ακολούθως, κύριε Υπουργέ, λόγω, ασφαλώς κακής πληροφόρησης, αναφέρετε την ύπαρξη στο Τμήμα Θεολογίας Τομέα Θρησκειολογίας. Σε όλα τα Θεολογικά Τμήματα υπάρχει ένα γνωστικό αντικείμενο της Θρησκειολογίας, το οποίο αναφέρεται σε όλα τα θρησκεύματα και όχι αποκλειστικά στο Ισλάμ.
4. Πράγματι, κύριε Υπουργέ, η ακαδημαϊκή κοινότητα οφείλει να πορεύεται με βάση τις διαδικασίες που προβλέπουν οι νόμοι. Στην εν λόγω περίπτωση, το Υπουργείο σας, αφού κατήργησε την Ειδική Ακαδημία για τους Μουσουλμάνους δασκάλους, μετά την άρνηση άλλων Πανεπιστημιακών Τμημάτων να αναπτύξουν Ισλαμικές Σπουδές, απευθύνθηκε στην Κοσμητεία της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ και, ασφαλώς, όχι και στην αντίστοιχη Κοσμητεία της Θεολογικής Σχολής Αθηνών. Ο τότε Κοσμήτορας, αντί να καλέσει Συνέλευση Σχολής, απευθύνθηκε στο Τμήμα Θεολογίας, ενέργεια μη σύννομη.
5. Δεν γίνεται κατανοητή, κύριε Υπουργέ, η θέση σας ότι «Το Τμήμα Θεολογίας προφανώς έκρινε ότι οι θεολόγοι -οποιασδήποτε Θρησκείας- πρέπει να αποφοιτούν από τις Θεολογικές Σχολές». Δηλαδή από τις Θεολογικές Σχολές αποφοιτούν μουσουλμάνοι, βουδιστές, ινδουιστές, κ.λπ. θεολόγοι; Πως μπορεί να συμβεί αυτό με βάση τις ιδρυτικές πράξεις ύπαρξης και Λειτουργίας του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, στις οποίες ρητώς ορίζονται α) η ταυτότητα, του, β) οι σκοποί και στόχοι του και γ) το γενικό γνωστικό του αντικείμενο (χριστιανική θεολογία, καθ' αυτή και εν σχέσει...);
6. Είναι αναληθή τα γραφόμενα πως: «Η συνύπαρξη χριστιανικής θεολογίας και μουσουλμανικής θεολογίας μια συνηθισμένη πρακτική στα Πανεπιστήμια της Ευρώπης και των ΗΠΑ καθώς οι μουσουλμανικές σπονδές υπηρετούνται κυρίως εντός τον πλαισίου των θρησκειολογικών σπονδών. Ακόμα και όταν υπηρετούνται από Τμήματα Ισλαμικών Σπουδών, αυτά εντάσσονται στις Θεολογικές Σχολές».
Συνάδελφος της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, μετά από έρευνα, απέδειξε ότι σε Πανευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς επίσης και στο χώρο των ΗΠΑ, ΟΥΔΕΜΙΑ σύνδεση υπάρχει μεταξύ Ισλαμικών Σπουδών και των εκεί λειτουργούντων Θεολογικών Σχολών. Μάλιστα στο Πανεπιστήμιο του Τϋbingen, στο οποίο και αναφέρεστε, το Center of Islamic Theology ανήκει στη Φιλοσοφική Σχολή του Τϋbingen. Ως Υπουργός, εφαρμόσατε το ίδιο και στον ελλαδικό χώρο.
7. Η αντίθεση μας στη λειτουργία «Εισαγωγικής κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών» σε Τμήμα Θεολογικής Σχολής ΟΥΔΟΛΩΣ σχετίζεται με την ανάγκη καταλλαγής μεταξύ μελών διαφόρων θρησκευτικών κοινοτήτων. Εξάλλου, κύριε Υπουργέ, η ιστορία της Ορθόδοξης Καθολικής Εκκλησίας ουδεμία σχέση έχει με τα όσα συνέβησαν στη Δύση κατά τον Μεσαίωνα (λ.χ. Ιερά εξέταση). Η ίδια, ως τις μέρες μας, πορεύεται ως Εκκλησία μαρτυρίας και μαρτυρίου (Κωνσταντινούπολη [ακόμη να λειτουργήσει η Θεολογική Σχολή της Χάλκης, ενώ η αγία Σοφία στην Τραπεζούντα του Πόντου ξανάγινε τζαμί!!!], κατεχόμενη Κύπρο [οι συλημένες Εκκλησίες, έχοντας μετατραπεί σε ξένους προς τη λατρεία χώρους χρήσης, αποτελούν αψευδείς μάρτυρες απάνθρωπης συμπεριφοράς], Σερβία [οι κατεστραμμένες ιστορικές εκκλησίες και μοναστήρια που σεβάστηκαν οι αιώνες, πολλές και πολλά από τα οποία είχαν χαρακτηριστεί ως μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς, μας υπενθυμίζουν τα απάνθρωπα τεκταινόμενα από «πολιτισμένους» ανθρώπους], Σκόπια [ο Ορθόδοξος Αρχιεπίσκοπος Αχρίδος Ιωάννης, ως σύγχρονος νεομάρτυρας, «λιώνει» στη φυλακή], Μέση Ανατολή [συγκλονίζουν τα φρικτά μαρτύρια, το ξερίζωμα και η εξαφάνιση των χριστιανών]).
8. Στις Θεολογικές Σχολές ουδέποτε ζητήθηκε από τους φοιτητές «πιστοποιητικό νομιμοφροσύνης». Ο κάθε νέος, ανεξάρτητα, εάν πιστεύει ή όχι, ή εάν είναι ορθόδοξος, ή μουσουλμάνος, ή βουδιστής κ.λπ., μπορεί να φοιτήσει στις Θεολογικές Σχολές. Όμως, όπως ο καθένας, ανεξαρτήτως καταγωγής, φυλής και θρησκεύματος, που θα θέλει να σπουδάσει σε Φιλοσοφική Σχολή της Ελλάδος, θα παρακολουθήσει μαθήματα ελληνικής φιλοσοφίας και ελληνικής γλώσσας και όχι μαθήματα λ.χ. κινεζικής φιλοσοφίας και γλώσσας, έτσι, οι Θεολογικές Σχολές αντιμετωπίζοντας, όπως γράφετε, «στην πράξη την ελευθερία του ανθρώπου ...ως δώρο θεόσδοτο» όποιος θελήσει να σπουδάσει σ' αυτές θα εντρυφήσει στη μελέτη των κειμένων και των μνημείων της δισχιλιετούς ζωής και δράσης της Ορθόδοξης Καθολικής Εκκλησίας. Αυτό το ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ προσφέρουν, μέσω των Προγραμμάτων τους, οι Θεολογικές Σχολές σε σημαντικό αριθμό ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών. Αυτοί, στη συνέχεια, αναδεικνύονται οι ανά την υφήλιο καλύτεροι ΠΡΕΣΒΕΙΣ της Ελλάδος.
9. Για να μη προσδώσουμε στις Θεολογικές Σχολές ομολογιακό χαρακτήρα, αποφύγαμε να μιλούμε για Ορθόδοξες Θεολογικές Σχολές. Όμως, με τη λειτουργία «Εισαγωγικής κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών», το Τμήμα Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ γίνεται Ομολογιακό!!! Και επειδή αναφέρεστε στις Ανώτατες Εκκλησιαστικές Ακαδημίες, απλώς υπενθυμίζω πως ΟΛΟΙ οι επίσκοποι της Εκκλησίας μας είναι απόφοιτοι των Θεολογικών Σχολών.
Τελειώνοντας, κύριε Υπουργέ, σημειώνω πως, από την Πολιτεία εξαρτιόταν η, για το καλό της Εκκλησίας και του Γένους, ανάπτυξη των θεολογικών σπουδών (Ως Κοσμήτορας [2006-2010] παρουσίασα ολοκληρωμένη μελέτη για την ίδρυση Τμήματος «Θεολογικών εφαρμογών» με δύο κατευθύνσεις: α) εκκλησιαστικής μουσικής κ.λπ. και β) αγιογραφίας κ.λπ. Η προσπάθεια πολεμήθηκε, γι' αυτό και δεν καρποφόρησε, [βλ. Διακονώντας ως Κοσμήτορας τη Θεολογική Σχολή τον ΑΠΘ -Πεπραγμένα Κοσμητείας 2006-2010-, Θεσ/νίκη 2010, σσ. 410-459]).
Δυστυχώς, τώρα από εσάς και τους διαδόχους σας εξαρτάται η, τουλάχιστο, αναχαίτιση της μετάλλαξης, συρρίκνωσης ή και κατάργησης των Θεολογικών Σχολών της πατρίδας μας, της προσπάθειας, δηλαδή, που ηγούνται Νεοέλληνες, με στόχο την αποδόμηση των Πανεπιστημιακών θεολογικών σπουδών. (Βέβαια, όπως και εμείς, είναι και αυτοί απόγονοι των ηρωικών Ρωμιών, οι οποίοι κατά την Τουρκοκρατία, παρότι, όπως οι σημερινοί χριστιανοί στη Μέση Ανατολή, υπέστησαν τα πάνδεινα, δεν αλλαξοπίστησαν, δεν τούρκεψαν).
Προσωπικά εύχομαι τόσο εσείς όσο και ο Πρύτανης και οι Συγκλητικοί του ΑΠΘ να μη διακατέχεστε από ενοχές, εάν, με τις υπογραφές σας, επικυρώσετε τη μετάλλαξη και «άλωση» μιας ιστορικής Σχολής, όπως είναι η Θεολογική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Ας μη ξεχνούμε ότι η Ορθόδοξη Καθολική Εκκλησία, παρά τον εναντίον της, εντός, δυστυχώς, της πατρίδος μας, κρυφό ή φανερό διωγμό, έσωσε το Γένος μας, παλαιότερα από τον εκλατινισμό και στη συνέχεια από τον εκτουρκισμό.
Με τιμή
Καθηγητής Ιωάννης Β. Κογκούλης
τέως Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου