Δευτέρα 18 Μαΐου 2020

Πῶς θά ζήσουμε μέσα στόν σύγχρονο διωγμό τῆς Ὀρθοδοξίας.


~ Συνομιλία Ἀρχιμ. Σάββα Ἁγιορείτου με πρωτοπρ. Πέτρο Χιρς. 

Πρωτοπρ. Πέτρος Χιρς: "Πολλοί πιστοί φοβούνται πως δεν θα δούμε σύντομα μια άσπρη μέρα, πως έχει πολύ μέλλον ακόμα αυτή η κατάσταση μέχρι να γυρίσουμε στην κανονική μας ζωή. Και απορούν και μου λένε: "Τι θα κάνουμε;" Ιδιαίτερα από το εξωτερικό, έχω γράμματα πολλά και λένε: "Καλά εγώ είμαι μία ώρα από την εκκλησία και εκεί ο ιερέας μου δεν με αφήνει ούτε εξομολόγηση να κάνω. Πώς θα ζήσω; Τι να κάνω;" Υπάρχει πολλή αγωνία από τους πιστούς. Τι να τους πούμε;" 
Αρχιμ. Σάββας αγιορείτης: "Έχουμε το παράδειγμα των χριστιανών των πρώτων αιώνων. Οι οποίοι με μύριους κινδύνους πήγαιναν νύχτα και τελούσαν την θεία λειτουργία, κρυφά, μέσα στους τάφους των μαρτύρων, μέσα στις κατακόμβες, στα υπόγεια, με μύριες προφυλάξεις και με κίνδυνο της ζωής τους. Έτσι και τώρα το πρώτο που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι έχουμε έναν διωγμό. Δεν είναι αυτό ούτε τυχαίο ούτε αυθόρμητο. Είναι προσχεδιασμένο αυτό το θέμα του κορωνοϊού. Και υπάρχουν πάρα πολλά πειστήρια γι' αυτό και στο διαδίκτυο.
 
Πώς από χρόνια πριν, το 1980, ένα βιβλίο μιλάει γι' αυτό το πράγμα. Ή πως πριν από λίγο καιρό, μία γνωστή καμπαλίστρια, η Μαντόνα είχε κάνει αυτό το σόου, που έδειχνε τους ανθρώπους με τις μάσκες, - προβοσκίδες τις λέω εγώ. Αυτές όχι μόνο δεν προστατεύουν τον άνθρωπο, αλλά τον αρρωσταίνουν. Να το πούμε και αυτό. Μιλάω ως γιατρός τώρα. Η μάσκα δεν προστατεύει αυτόν που τη φοράει, αλλά τη φοράει για να προστατεύσει τους γύρω του. Αν δηλαδή είναι ασθενής, να μην μεταδώσει με τα σταγονίδια τον ιό. Ή αν είναι γιατρός και χειρουργεί, να μην μεταδώσει στον άνθρωπο, που έχει ανοιχτό μπροστά του, κάποια ασθένεια ή μόλυνση.  
Πρωτοπρ. Πέτρος Χιρς: "Πόσο μάλλον στον ναό." 
Αρχιμ. Σάββας αγιορείτης: "Πολύ περισσότερο μέσα στον ναό. Είναι απαράδεκτο. Είναι ολιγοπιστία. Είναι όπως είπαμε, βλασφημία του αγίου Πνεύματος. Αν το κάνουμε αυτό (το να φοράμε μάσκες) ή αν δεν φυλάμε τις άγιες εικόνες, που αποτελούν πηγή αγιασμού. Σύμφωνα με τους Ιερούς Κανόνες και μάλιστα της εβδόμης Οικουμενικής Συνόδου, όποιος δεν προσκυνά τις ιερές εικόνες αφορίζεται. Δηλαδή κόβεται (αποκόπτεται) από την εκκλησία. Είναι νεκρός πνευματικά. Αυτός δηλαδή ο άνθρωπος, δεν έχει σωτηρία, εάν δεν προσκυνά τις άγιες εικόνες. Είναι θέμα πίστεως, θέμα δογματικό, θέμα Ιερών Κανόνων. 
Και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να καλυφθεί κάποιος, δεν μπορεί δηλαδή να πει το είπε ο επίσκοπος, οπότε δεν θα το κάνω. Ο απόστολος Παύλος τι μας έλεγε; "Και εγώ ο ίδιος να σας πω κάτι άλλο, από αυτό που σας έχω πει μέχρι τώρα ή και άγγελος εξ ουρανού να σας το πει, δεν θα τον ακούσετε. Πόσο μάλλον ένας άνθρωπος, ένας επίσκοπος ή και σύνοδος ακόμα ολόκληρη ή και όλες οι σύνοδοι, - και πανορθόδοξος να γίνει, - που θα μας απαγορεύει την προσκύνηση των ιερών εικόνων ή τη θεία μετάληψη ή την προσκύνηση της χειρός του ιερέως, αυτό είναι αντίθετο με τους ιερούς κανόνες και δεν επιτρέπεται να υπακούσουμε. Σε καμία περίπτωση." 
Πρωτοπρ. Πέτρος Χιρς: "Μερικοί λένε: Θα κάνουμε υπόκλιση μπροστά στην εικόνα και δεν θα τη φυλάμε". 
Αρχιμ. Σάββας Αγιορείτης: "Ναι. Αυτό μου θυμίζει τους παπικούς, οι οποίοι κάνουν αυτό το πράγμα, αλλά αυτό είναι απόδειξη πλάνης και αίρεσης και είναι αντίθετο με τους Ιερούς Κανόνες. Σε αυτό μας αφορίζει, πρέπει να το καταλάβουμε αυτό. 
Έχουμε την περίπτωση ενός ασκητού, ο οποίος για πάρα πολλά χρόνια επολεμείτο από τον διάβολο με λογισμούς πορνείας. Πάρα πολλά χρόνια... Και κάποια στιγμή κάπως αγανάκτησε και του είπε: "Επιτέλους! Γεράσαμε μαζί. Άφησέ με ήσυχο. Τόσα χρόνια με βασανίζεις", είπε στον διάβολο ο ασκητής. Και του είπε το εξής: "Θα σε αφήσω ήσυχο, εάν πάψεις να προσκυνάς αυτή την εικόνα της Θεοτόκου, που έχεις στο κελί σου".
 
Κάθε βράδυ ο γέροντας προσκυνούσε την εικόνα. Και πήγε στον πνευματικό του, έναν φωτισμένο άνθρωπο, και του είπε αυτό που του είπε ο διάβολος: "Ότι θα φύγει ο πόλεμος της πορνείας, αν πάψεις να προσκυνάς τη Θεοτόκο". Και του είπε ο πνευματικός, ότι σε καμία περίπτωση δεν θα κάνεις αυτή την πράξη, την υπακοή. Είναι χίλιες φορές προτιμότερο να μείνει αυτός ο πόλεμος, και ακόμα-ακόμα να πέσεις και πιο πολύ, παρά να πάψεις να προσκυνάς την εικόνα της Θεοτόκου. Αυτό μας βγάζει εκτός εκκλησίας.
Γιατί η προσκύνηση είναι η λατρεία προς τον Θεό. Είναι η αγάπη προς τον Θεό, που είναι η πρώτη εντολή. Και αυτό που είπατε προηγουμένως, ότι εν ονόματι της αγάπης, μας λένε: "Μην προσκυνάτε, μην κοινωνάτε με τον παραδοσιακό τρόπο ή μην φιλάτε το χέρι του ιερέως. Η αγάπη προς τον πλησίον σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να έρχεται σε αντίθεση με την αγάπη προς τον Θεό. Και μόνο από αυτό μπορούμε να καταλάβουμε ότι οι οδηγίες αυτές είναι εσφαλμένες. Εφόσον ο Χριστός μας έχει πει ότι αυτές οι δύο εντολές είναι μία. Δηλαδή όταν αγαπούμε τον Θεό, αγαπούμε και τον πλησίον. 
Προηγείται η εντολή της αγάπης προς τον Θεό και μετά ακολουθεί η αγάπη προς τον πλησίον. Έτσι δεν υπάρχει καμία περίπτωση, όταν λατρεύουμε τον Θεό, όταν προσκυνούμε τον Θεό, - που είναι η πρώτη εντολή, - να βλάψουμε τον πλησίον. Οποιαδήποτε πράξη λατρείας προς τον Θεό, που είναι εκπλήρωση της πρώτης εντολής, - όπως αυτή είναι παραδεδομένη από τους άγιους Πατέρες μέσα στην αγία μας εκκλησία, - δεν βλάπτει την δεύτερη εντολή, που είναι η αγάπη προς τον πλησίον. Δεν υπάρχει περίπτωση. Οπότε όλα αυτά που μας λένε είναι ανεδαφικά και αντι-ευαγγελικά. Γιατί μας λένε να ακυρώσουμε την πρώτη εντολή εν ονόματι της δευτέρας. Αυτό μας λένε." 
Πρωτοπρ. Πέτρος Χιρς: "Την ακυρώνουμε με το να μην πάμε στην εκκλησία και να μην κοινωνούμε". 
Αρχιμ. Σάββας αγιορείτης: "Ακριβώς. Ακυρώνουμε την πρώτη εντολή, της λατρείας προς τον Θεό, που είναι όλα αυτά που κάνουμε στην εκκλησία μας: Οι Ιερές Ακολουθίες, η προσκύνηση των Ιερών εικόνων, η προσκύνηση της χειρός του ιερέως, που δεν είναι η προσκύνηση ενός ανθρώπου, ενός χεριού, αλλά είναι η προσκύνηση του Χριστού. Ο ιερέας είναι εις τύπον και τόπον Χριστού και είναι φορέας της Θείας Χάριτος. 
Εδώ επιτρέψτε μου να σας πω ακόμα μία γνώμη του αγίου Γαβριήλ, του δια Χριστόν Σαλού της Γεωργίας, που έλεγε: "Οι άγιοι Πατέρες μας διδάσκουν", φαίνεται και εδώ το φρόνημα των αγίων, που είναι φρόνημα ταπεινό. Ο ένας παραπέμπει στον άλλον. Αυτά που μας είπαν μέχρι τώρα, δεν παραπέμπουν πουθενά. Ποτέ δεν έχουν ξαναγίνει αυτά τα πράγματα. Να βρούμε ένα ιστορικό προηγούμενο στην εκκλησιαστική Ιστορία, που να μας λέει αυτά τα πράγματα. Και έλεγε λοιπόν ο άγιος Γαβριήλ: "Οι άγιοι Πατέρες μας διδάσκουν: "Ένας ιερέας με τη Χάρη του αγίου Πνεύματος, έχει τόση δύναμη, όση δεν έχουν όλοι οι λαϊκοί μαζί". 
Και θα μου πείτε τώρα εμένα ότι θα πούμε στους πιστούς μας να μην προσκυνούν τον ιερέα; Να μην δείξουν την ευλάβειά τους στο χέρι, που έπιασε τον Χριστό; Και να λέμε ότι υπάρχει περίπτωση αυτό το χέρι να μας μολύνει; Εδώ ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος μας λέει ότι "Το χέρι μου, το πόδι μου και όλα μου τα μέλη είναι γεμάτα Φως. Γίνομαι Θεός κατά χάριν. 
Λέει πάλι σε έναν ύμνο του, στον εβδομηκοστό τέταρτο: "Το Φως σου περιλάμποντας, με ζωογονεί Χριστέ μου! Γιατί κι αν νόσος Δέσποτα", (Να ορίστε! Λέει και τη λέξη ακόμα: "Κι αν ακόμα μία αρρώστια") και συνεχίζει ο άγιος: "Καν θλίψις, μα και λύπες καν δεσμά καν λιμός καν φυλακή. Μα ακόμα κι αν με βαστούν δεινότερα πικρά, αλγεινά, Χριστέ μου, σαν το σκοτάδι,... Λάμποντας, τα διώχνει όλα το Φως Σου!" Ορίστε. Τα διώχνει όλα το Φως του Χριστού. Και τη νόσο και τις λύπες και το λιμό και τη φυλακή.
 
Σαφέστατα πράγματα από τους αγίους Πατέρες. Και μας λένε ότι η θεία Κοινωνία είναι δυνατόν να μεταδώσει μολυσμό; Και έχουμε ακόμα ένα θαυμαστό περιστατικό. Στη Ρουμανία τώρα τελευταία. Που δικαιολογεί την πίστη, που πρέπει να έχουμε στην θεία Κοινωνία και ότι δεν υπάρχει περίπτωση να μολυνθούμε από τη θεία Κοινωνία. Αυτό το περιστατικό συνέβη στην Σουτσεάβα. Εκεί υπάρχει ένας πολύ μεγάλος άγιος, ο άγιος Ιωάννης ο Νεομάρτυς από τον Πόντο, ο Τραπεζούντιος. Και εκεί είναι το λείψανό του και είναι το δεύτερο μεγαλύτερο προσκύνημα στην Ρουμανία μετά το πρώτο που είναι η αγία Παρασκευή η Επιβατινή στο Ιάσιο. Εκεί λοιπόν στο μοναστήρι του αγίου Ιωάννη του Τραπεζούντιου και μέσα στο μοναστήρι είναι και η Επισκοπή. 
Στην Επισκοπή είναι τώρα επίσκοπος ο ενενηντάχρονος, αρχιεπίσκοπος Σουτσεάβα, Ποιμήν. Ο οποίος υπέργηρος αρχιεπίσκοπος βρέθηκε θετικός στον κορωνοϊό. του Covid-19. Βεβαίως και αυτό είναι αμφισβητούμενο, γιατί, όπως οι ίδιοι οι επιστήμονες το παραδέχονται, δεν είναι κατάλληλο το τεστ που έχουμε για τον κορωνοϊό. Και μπορεί να είναι και οτιδήποτε άλλο... 
Μάλιστα χτες είδα ένα βίντεο, που ένας πρωθυπουργός, από αφρικανικό κράτος, τους ξεφτίλισε τους επιστήμονες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Τους έστειλε δείγματα από ένα φρούτο και από λάδι μηχανής αυτοκινήτου και από άλλα τελείως άσχετα και του απάντησαν ότι βγήκαν θετικά σε κορωνοϊό τα δείγματα αυτά, που δεν ήταν από άνθρωπο! Δηλαδή η απόλυτη ντροπή για τον Π.Ο.Υ. Και μετά εμείς αυτούς τους ανθρώπους τους εμπιστευόμαστε, και παίρνουμε οδηγίες όλες οι χώρες, παγκοσμίως από αυτούς!..." 
Πρωτοπρ. Πέτρος Χιρς: "Και είναι οι ίδιοι που θέλουν να εισάγουν σεξουαλική παιδαγωγία σε παιδιά δύο και τρία και τέσσερα ετών τα χειρότερα παρά φύση. Οι άνθρωποι του σκότους! Και τώρα καθόμαστε και τους λέμε: "Παρακαλούμε να μας οδηγήσετε στην υγεία. Υπάρχει πρόβλημα". 
Αρχιμ. Σάββας αγιορείτης: "Τεράστιο πρόβλημα. Και τώρα φαίνεται ότι αυτοί πήραν πάρα πολλά χρήματα, όπως έχει διαρρεύσει, από αυτούς τους παγκοσμιοποιητές. Αυτούς που θέλουν να φτιάξουν την παγκόσμια σιωνιστική αυτοκρατορία και παγκόσμια κυβέρνηση, όπως την έχουν οραματιστεί. Αυτός είναι ο σκοπός του σιωνισμού. 
Όχι πλέον να περιμένουν τον μεσσία να τους φτιάξει το κράτος, όπως το ονειρεύονται. Γι' αυτό εξάλλου και οι αρχαίοι σιωνιστές σκότωσαν τον Χριστό, γιατί Τον περίμεναν σαν ένα εγκόσμιο Ηγέτη, ο Οποίος θα έφτιαχνε ένα κράτος παγκόσμιο και ένδοξο και αιώνιο. Και όχι μια πνευματική Βασιλεία, όπως ήρθε να κάνει ο Χριστός μας, δηλαδή την Εκκλησία. 
Έτσι, τώρα έχουν αλλάξει, και τι λένε; "Δεν θα περιμένουμε τον μεσσία. Ο μεσσίας αργεί. Θα φτιάξουμε το κράτος", και εκεί στοχεύει όλη αυτή η παγκόσμια εκστρατεία εξαπάτησης μέσω των Μ.Μ.Ε. που υφιστάμεθα, "και μετά θα φέρουμε και τον άνθρωπό μας για να την εγκαθιδρύσουμε". Αυτά τα λένε οι ίδιοι και επομένως ερμηνεύουν όλα αυτά τα γεγονότα που ζούμε. Ας γυρίσουμε πάλι στη Ρουμανία, να πούμε για τον επίσκοπο αυτόν. 
Ο οποίος μένει όπως είπαμε στο μοναστήρι του αγίου Ιωάννη του Τραπεζούντιου, στην πόλη Σουτσέοβα. Και βγήκε ανακοίνωση από τη μονή, η οποία λέει ότι εφέτος το Πάσχα, τη Λαμπρο-δευτέρα, ο ποιμενάρχης, ο πατήρ Ποιμήν, έλαβε μέρος στις Ακολουθίες και στη Θεία Λειτουργία και κοινώνησε από το ίδιο Άγιο Ποτήριο με τους Πατέρες της μονής και με όλους τους Κληρικούς, που εκείνη τη μέρα συλλειτούργησαν μαζί του. Επειδή δεν αισθανόταν καλά από την αρχή της Μεγάλης Εβδομάδος, τελικά την Δευτέρα του Πάσχα, μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο της πόλης, που φέρει το όνομα του αγίου Νεομάρτυρος Ιωάννου, διαπιστώθηκε ότι ήταν θετικός στον κωρονοϊό, το βράδυ πήγε σε ένα άλλο νοσοκομείο.
 
Και επί λέξη τώρα η ανακοίνωση της μονής: "Θέλουμε να έχετε υπόψη σας ότι ο ιεράρχης μας Σεβασμιώτατος Ποιμήν, λειτούργησε κατά την πασχαλινή Θεία Λειτουργία και την άλλη μέρα μαζί με όλους τους Πατέρες της μονής του αγίου Ιωάννη του Νέου. Όλοι τους κοινώνησαν από το ίδιο Άγιο Ποτήριο, όπως κάθε φορά συμβαίνει σε κάθε Θεία Λειτουργία, εκτός από έναν, τον διάκονο, που εκτελούσε χρέη νεωκόρου και φρόντιζε για την τάξη της Ακολουθίας και όπως αναφέρεται ολιγοπιστούσε και ίσως και γι' αυτό δεν κοινώνησε. 
Τώρα μετά από πολλές συζητήσεις, κι αρνητικά σχόλια που ακούστηκαν στην τηλεόραση, ήρθαν τα εργαστηριακά αποτελέσματα των Πατέρων και των λαϊκών διακονητών της Ιεράς μονής. Από όλους αυτούς που υποβλήθηκαν στο τεστ, όλοι ήταν αρνητικοί. Και αυτοί που είχαν κοινωνήσει από το ίδιο Άγιο Ποτήριο με τον ασθενή, σύμφωνα με τα εργαστηριακά δεδομένα, τον Ποιμένα, τον επίσκοπο. Όλοι ήταν αρνητικοί και μόνο αυτός που δεν κοινώνησε, ο διάκονος ήταν θετικός! 
Αυτά όρισε ο Θεός για κείνους τους χλιαρούς, που πλησιάζουν το Άγιο Ποτήριο και την Ιερή Λαβίδα. Βλέπετε; Δεν χρειάζεται να κάνουμε οικονομία. Ο ίδιος ο Θεός, ο Χριστός μας αποδεικνύει μέσα από τα γεγονότα, για τους ολιγόπιστους και τους στηρίζει. Αν δηλαδή θέλουν, τα βλέπουν τα γεγονότα και δεν χρειάζεται σε τίποτα άλλο να κάνουμε οικονομία. Για να έχουμε πλήρη εμπιστοσύνη στον Θεό. Ο ίδιος ο Θεός οικονομεί. Και τους ολιγόπιστους. Και βεβαίως τους άπιστους δεν μπορεί να τους οικονομήσει, γιατί δεν θέλουν να οικονομηθούν. 
Και φαίνεται ότι εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με ολιγόπιστους μόνο, έχουμε να κάνουμε με άπιστους. Οι οποίοι συστηματικά (μου έκανε εντύπωση από την αρχή που ξέσπασε αυτό το υποτιθέμενο σκάνδαλο της πανδημίας, - και μάλιστα υπάρχει αναφορά στο διαδίκτυο που λέει ότι ενώ είχαν μόλις δύο κρούσματα, για να δούμε το μέγεθος της απάτης, στο Ουχάν, στην Κίνα, - άρχισαν οι δημοσιογραφίσκοι να μιλούν για πανδημία, με δύο κρούσματα παγκοσμίως, δηλαδή αυτό είναι γελοίο.)" 
Πρωτοπρ. Πέτρος Χιρς: " Εγώ θυμούμαι πολύ νωρίς, γράμματα και άρθρα, να γράφουν πάρα πολλοί και να λένε: "Άλλαξε ο κόσμος! Τελείωσε! Δεν πάμε πίσω. Μία αρρώστια άλλαξε τα πάντα!. Δεν είχαμε μπει καλά-καλά στο θέμα κι αυτοί μας μιλάγαν για την επόμενη μέρη. Πώς γίνεται αυτό;" 
Αρχιμ. Σάββας αγιορείτης: "Και οι δικοί μας πολιτικοί που συχνάζουν στις λέσχες του Μπίντελμπεργκ μιλούσαν για το θέμα και λέγανε: "Η πανδημία ήρθε για να μείνει. Και όλα αυτά τα μέτρα ήρθαν για να μείνουν". Γιατί να μείνουν δηλαδή; Αν είναι όντως μια επιδημία, δεν πρέπει να μείνουν τα μέτρα. 
Κι όμως βλέπουμε ότι και τώρα ακόμα, που σχεδόν έχει εκλείψει η λεγόμενη πανδημία, έχουμε πάρα πολύ αυστηρά μέτρα. Ιδίως στις εκκλησίες. Πολύ αυστηρά μέτρα. Για παράδειγμα, μου στείλανε σήμερα από την Γερμανία, τα μέτρα της ορθόδοξης εκεί εκκλησίας της Γερμανίας, όπου επιβάλλεται σε όλους τους πιστούς να φορούν μάσκες μέσα σε όλες τις ακολουθίες, να είναι σε αποστάσεις ενάμιση μέτρου και όλα αυτά, που όπως είπαμε συνιστούν μια βλασφημία κατά του αγίου Πνεύματος. 
Πρωτοπρ. Πέτρος Χιρς: "Από το κράτος ή από την εκκλησία;" 
Αρχιμ. Σάββας αγιορείτης: "Από την εκκλησία δυστυχώς. Από την ηγεσία της εκκλησίας. Από εγκύκλιο της μητροπόλεως της Γερμανίας. Είναι απαράδεκτα πράγματα." 
Πρωτοπρ. Πέτρος Χιρς: "Σαν να μην ισχύει τίποτα από όλα αυτά που λέμε. Σαν να είναι ένας κοινός χώρος (ο ναός) και μπορεί να συμβαίνει οτιδήποτε μέσα." 
Αρχιμ. Σάββας αγιορείτης: "Ακριβώς. Σαν να είναι ένα σούπερ μάρκετ η εκκλησία ή σαν να είναι μια αίθουσα διασκεδάσεως και πρέπει να εφαρμοστεί και εκεί ο νόμος που ισχύει και για τις άλλες αίθουσες. Μιλήσαμε για το τι γίνεται στα εγκαίνια ενός ιερού Ναού και είπαμε ότι ο επίσκοπος, ο αρχιερέας, γονατίζει και λέγει ένα πολύ χαρακτηριστικό - επιτρέψτε μου να συμπληρώσω. Παρακαλεί λοιπόν, τον Θεό και λέει: "Κατάστησον αυτόν (τον ναόν δηλαδη) λιμένα χειμαζομένων" (=να είναι ένα λιμάνι γι' αυτούς που ταλαιπωρούνται), "Ιατρείον παθών" (=εννοεί και τα σωματικά και τα ψυχικά). 
Οι άνθρωποι όταν υπήρχε πανδημία, όταν υπήρχε λοιμική νόσος, στις εκκλησίες πήγαιναν για να βρουν παρηγοριά και θεραπεία. Εμείς στο μοναστήρι μας, που έχουμε στην Έδεσσα, έφερναν τους ασθενείς, ψυχοπαθείς κατ' εξοχήν, και τους άφηναν εκεί για μέρες και για μήνες και γινόντουσαν καλά, με το που παρέμεναν μέσα στην εκκλησία, στο μοναστήρι. Λοιπόν, που θα πάει ο ασθενής, αν δεν πάει στον Χριστό, που είναι ο Ιατρός των ψυχών και των σωμάτων ημών; Τι τα διαβάζουμε στις ευχές αν δεν τα πιστεύουμε;" 
Πρωτοπρ. Πέτρος Χιρς: "Το πιο λογικό το ότι εμείς που έπρεπε να ήμασταν πρωτοστάτες στο να φέρνουμε τον κόσμο στην εκκλησίας, έχουμε γίνει διώκτες!" 
Αρχιμ. Σάββας αγιορείτης: "Εμείς οι ίδιοι διώχνουμε τους ασθενείς από το Ιατρείο. Είναι τραγικό. Και όπως μου έλεγε ένας λαϊκός, πάρα πολύ εύστοχα, "Σήμερα", μου λέει, "οι Ποιμένες, πάτερ μου, κλείστηκαν μέσα στο μαντρί και τα πρόβατα τα κλείσανε απέξω, να τα φάνε οι λύκοι". Αυτό έγινε τώρα. Κλειστήκαμε οι ιερείς και οι αρχιερείς μόνοι μας Λειτουργίες μέσα στους ναούς και τους λαϊκούς τους αφήνουμε απέξω. Και έχω τραγικές μαρτυρίες , πηγαίνει η καημένη η πιστή η γυναίκα να βάζει το αυτί της στον τοίχο της εκκλησίας για να πιάσει κάποια λέξη από αυτά που διαβάζουμε οι ιερείς και οι αρχιερείς μέσα στον ναό. Αν είναι δυνατόν! 
Και έχουμε πάλι και από το άγιον Όρος μια μαρτυρία, που και σε ένα μοναστήρι στην αρχή, που έγινε όλη αυτή η αναστάτωση, δεν δεχόντουσαν τους λαϊκούς και ένας γέροντας έτσι σπουδαίος πάει στον ηγούμενο και του λέει: "Πάτερ σου αρέσει αυτή η κατάσταση; Έτσι όπως κάναμε σήμερα την πανήγυρή μας που δεν υπήρχε ούτε ένας λαϊκός; Δεν είχε Χάρη! Το κατάλαβες; Δεν έχουμε Χάρη!" Γιατί εκκλησία είμαστε όλοι μαζί. Δεν επιτρέπεται, οποιονδήποτε άνθρωπο να τον κόβεις από τη Θεία Λειτουργία και από τη Θεία Κοινωνία. Απαγορεύεται. "Τον ερχόμενον προς Με ου μή εκβάλλω έξω". Αυτό το λέει ο Χριστός σαφέστατα. 
Πρωτοπρ. Πέτρος Χιρς: "Για ποιους τότε λειτουργούμε;" 
Αρχιμ. Σάββας αγιορείτης: "Ακριβώς. Μόνο για τους αρχιερείς και ιερείς; Κάνουμε μια ελίτ; Μια κάστα; Ένα σύστημα; Κοιτάξτε και τι ωραία το λέγει εδώ. Παρακαλεί ο αρχιερέας να γίνει ο ναός: "ιατρείον παθών" και μετά: "Καταφυγή ασθενών". Είναι το καταφύγιο των ασθενών ο ναός κι όχι να τους κλείνουμε έξω! Κι άρρωστος να είναι ο άνθρωπος και μεγάλης ηλικίας γιατί να του κλείσεις την πόρτα του ναού; Πού θα βρει παρηγοριά; Λένε: "Θα μπει μέσα και θα κολλήσει". Πώς θα μπει μέσα και θα κολλήσει; Αφού μέσα είναι γεμάτο με Χάρη. Αφού "ο Χριστός είη εν μέσω ημών". Υπάρχει περίπτωση ο Χριστός να αφήσει να κολλήσει ο ένας τον άλλον;" 
Πρωτοπρ. Πέτρος Χιρς: "Κι άλλη μια ερώτηση γέροντα: Μήπως εμείς δεν έχουμε γεύση Χάριτος; Γι' αυτό δεν καταλαβαίνουμε... Αλλιώς πώς; Θα έχουμε χάσει ήδη την αίσθηση..." 
Αρχιμ. Σάββας αγιορείτης: "Αυτό ακριβώς. Δεν έχουμε βίωμα, δεν έχουμε Ζωή. Δυστυχώς, και να το πούμε κι αυτό, και κληρικοί και λαϊκοί έχουμε πέσει πολύ βαρειά, ηθικά, στο θέμα του ήθους, δηλαδή της ζωής, και γι' αυτό τώρα λοξοδρομούμε και στην πίστη. Και όλα αυτά που λέμε τώρα, δεν είναι ηθικά, είναι δογματικά. Δεν είναι απλά παραπτώματα, είναι σφάλματα ως προς την πίστη. Και όπως μας έλεγε ο καθηγητής μας ο κύριος Τσελεγγίδης: "Όταν κανείς σφάλλει στο ήθος, σε λίγο θα σφάλλει και στο δόγμα". Όλοι οι Πατέρες μας το λένε: Αν χάσουμε το ήθος, όπως το έχουμε ήδη χάσει στην πλειοψηφία, σχεδόν όλοι, είναι θέμα χρόνου να χάσουμε και την πίστη μας..." 
Πρωτοπρ. Πέτρος Χιρς: "Να ρωτήσω; Η ρίζα του κακού πού βρίσκεται; Πού οφείλεται; Πώς φτάσαμε σε αυτό το χάλι;" 
Αρχιμ. Σάββας αγιορείτης: "Η ρίζα του κακού βεβαίως είναι η αμαρτία, είναι η αποστασία, είναι η υποταγή στον αρχέκακο διάβολο. Και η πρώτη αρχή είναι η ραθυμία, όπως μας λένε οι Πατέρες. Από κει ξεκινάει όλο το κακό. Ο διάβολος μας ρίχνει στην ραθυμία, στην αμέλεια και μετά στην αμαρτία. Και από την αμαρτία μετά μας ρίχνει στην απελπισία. Και αν μπορέσει και στην αυτοκτονία, γιατί είναι και ανθρωποκτόνος. Αυτή είναι η πορεία του κακού. 
Επομένως ο ναός δεν είναι χώρος που μεταδίδεται η ασθένεια. Αυτό πρέπει οπωσδήποτε να ξεκαθαριστεί στις συνειδήσεις των πιστών. Αυτό είναι το πρώτο, για να αντισταθούμε σωστά σε όλον αυτόν τον πειρασμό, και σε όλη αυτή την πρόκληση. Και θα πρέπει να αντιδράσουμε με όποιον τρόπο μπορούμε. Και με όποιον τρόπο να κάνουμε Λειτουργία. Πλέον είπαμε δεν γίνεται να κάνουμε υπακοή σε έναν νόμο άνομο. Όταν οι άγιοι Απόστολοι, σύρθηκαν μπροστά στους αρχιερείς, οι οποίοι τους απαγόρεψαν να μιλάνε για την Ανάσταση, είπανε ότι αυτό δεν μπορούμε να το κάνουμε. Μα ήταν αρχιερείς θα μου πείτε. Ας ήταν κι ό,τι και να ήταν. 
"Πειθαρχείν Θεώ μάλλον ή ανθρώποις". Δεν μπορούμε να υπακούμε σε εντολή ανθρώπινη, η οποία έρχεται σε αντίθεση, με την υπακοή στον Θεό. Ο ναός λοιπόν λέει εδώ, είναι "Ιατρείον παθών, καταφυγή ασθενών, δαιμόνων φυγαδευτήριον". Οι δαιμονισμένοι και αυτοί που έχουν δαιμονικές ενέργειες, όταν πηγαίνουν στον Ναό, απαλλάσσονται από τις δαιμονικές ενέργειες. Εφόσον φυσικά, υπάρχει η μετάνοια και όλες αυτές οι προϋποθέσεις. 
Και ακόμα, παρακαλεί ο αρχιερέας και λέγει: "Εν τω είναι τους Οφθαλμούς Σου ανεωγμένους επ' αυτόν ημέρας και νυχτός". Δηλαδή: "Θεέ μου, τα μάτια Σου να τα έχεις στυλωμένα σε αυτόν τον Ναό". Καταλαβαίνουμε; Δηλαδή, ο ναός, ο κάθε ναός που έχει εγκαινιαστεί, ορθοδόξως φυσικά, είναι θεοφρούρητος. Τα μάτια του Θεού είναι στον Ναό συνέχεια! Είναι δυνατόν ποτέ ο Θεός να επιτρέψει στο Σπίτι Του να αρρωστήσουν; 
Και ακόμα: "Τα ώτα Σου προσέχοντα εις την δέησιν των εν φόβω Σου και εν ευλαβεία εν αυτώ εισιόντων". Και τα αυτιά Σου, λέει, να προσέχουνε στις δεήσεις και στις παρακλήσεις που αναπέμπονται από τους πιστούς. Και σε άλλη περίπτωση πάλι λέμε: ""Δέσποτα Κύριε ο Θεός ημών, ο καταστήσας εν ουρανοίς τάγματα και στρατιές αγγέλων και αρχαγγέλων λειτουργείν εν τη Δόξη, ποίησων εν τη εισόδω ημών, είσοδον αγίων αγγέλων γενέσθαι συλλειτουργούντων ημίν και συνδοξολογούντων την Σην αγαθότηταν". Μέσα στο Ναό έχουμε αγγέλους που συλλειτουργούν με τους ιερείς και συνδοξολογούν με όλον τον λαόν, τον Θεόν. 
Μπορεί λοιπόν σε αυτόν τον χώρο να υπάρξει μολυσμός; Σε καμιά περίπτωση. Άρα το πρώτο είναι αυτό: Να στερεωθούμε στην πίστη. Ότι όλα αυτά που μας λένε και μας σερβίρουν ως θεολογία δεν είναι θεολογία, αλλά είναι θολολογία. Δηλαδή, θολώνουνε αυτό το ακραιφνές της πίστεως. Αυτά που μας έχουν πει οι άγιοι Πατέρες. Σε καμία περίπτωση δεν μεταδίδεται μολυσμός ούτε από τη Θεία Κοινωνία ούτε από τα άλλα αγιάσματα που παίρνουμε. Δηλαδή το αντίδωρο, τον αγιασμό, το άγιο ευχέλαιο, την αρτοκλασία, τα κόλλυβα, τα άγια λείψανα, τις άγιες εικόνες. Σε καμία περίπτωση. 
Όλα μέσα στο Ναό είναι άγια. Εφόσον καταυγάζονται όλα από το άκτιστο Φως. Αυτό είναι το πρώτο που πρέπει να ξεκαθαρίσουμε και το δεύτερο μετά είναι να συσπειρωθούμε κοντά σε ιερείς σωστούς. Γιατί κακά τα ψέμματα, ζούμε και μία μεγάλη κατάπτωση του κλήρου. Ο ίδιος ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός το είχε προφητεύσει αυτό. Ότι θα έρθει καιρός που οι κληρικοί θα γίνουν χειρότεροι και από τους λαϊκούς. Και θα μπαίνει, λέει, ο κληρικός στο σπίτι, και μετά που θα φεύγει, θα κάνουν θυμίαμα. Για να ξεβρομίζει με συγχωρείτε, ο τόπος. Εκεί θα φτάσουν οι κληρικοί, δυστυχώς. Και έχω πολλές προσωπικές μαρτυρίες και εμπειρίες και από εξομολογουμένους, που βλέπουν αυτή την κατάπτωση. 
Και ένας σύγχρονος φωτισμένος γέροντας, που κοιμήθηκε πριν από λίγο καιρό, έλεγε επί λέξη ότι είναι ζήτημα αν θα βρεις διακόσιους σωστούς ιερείς στην Ελλάδα. Δεν είναι τραγικό; Και μεμαρτυρημένο αυτό, ο πατήρ Αθανάσιος Μυτιληναίος, καταξιωμένος ιεροκήρυκας, πριν περίπου σαράντα χρόνια, το άκουσα με τα ίδια μου τα αυτιά σε ομιλία του, έλεγε ότι από τους οκτώ χιλιάδες κληρικούς που είχαμε τότε στην Ελλάδα, οι χίλιοι, σας το λέω, έλεγε, με βεβαιωμένα στοιχεία, δεν πιστεύουν τίποτα. Οι χίλιοι από τους οκτώ χιλιάδες. Τότε, πριν σαράντα χρόνια. Και τώρα φτάσαμε στους διακόσιους, που πιστεύουν κι έχουν φόβο Θεού. Δυστυχώς, δυστυχέστατα... 
Και έχουμε μία μαρτυρία ακόμα, από μία σύγχρονη ασκήτρια, που κοιμήθηκε πριν εφτά-οκτώ χρόνια, αν δεν απατώμαι, Χριστίνα το όνομά της, στην Ξάνθη νομίζω ήταν αυτή. Η οποία αποκάλυψε σε ένα πνευματικό της παιδί, ένα όραμα. Της είπε βεβαίως, δεν θα το πεις, αλλά θα το πεις μετά το θάνατό μου. Και ποιο ήταν το όραμα; Είδε το Χριστό, της παρουσιάστηκε όχι στον ύπνο, ο Οποίος της είπε ότι από τους αρχιερείς που υπήρχαν τότε στην Ελλάδα, οι οκτώ είναι μόνο δικοί Μου. Μιλάμε για οκτώ-δέκα χρόνια πίσω. Από τους τότε ογδόντα αρχιερείς που είχαμε, οι οκτώ μόνο ήταν δικοί Του, του Χριστού. Δεν ξέρω πόσους έχουμε. Ας μην τολμήσουμε να πούμε τον αριθμό. 
Γιατί η μεγαλύτερη αμαρτία δεν είναι τα ηθικά, στα οποία δυστυχώς έχουμε βουλιάξει, αλλά είναι η αμαρτία στην πίστη και μεις ως Ελλαδική εκκλησία, έχουμε κάνει δύο ανοσιουργήματα απέναντι στη πίστη. Το ένα είναι αυτό που έγινε το 2016 στην Κρήτη, στο Κολυμπάρι, όπου καταπροδώσαμε την πίστη και είπαμε ότι οι αιρετικοί παντός είδους (προτεστάντες, παπικοί κλπ.) είναι εκκλησίες. Τους δώσαμε το όνομα. Αναγνωρίσαμε δηλαδή τις αιρέσεις ως εκκλησίες. Αυτό είναι μέγιστο ανοσιούργημα και βλασφημία στην πίστη του Χριστού. 
Και το δεύτερο ανοσιούργημα ήταν που αναγνωρίσαμε το σχίσμα αυτό, τους ψευτο-επισκόπους της ψευτο-εκκλησίας της Ουκρανίας. Που μεμερτυρημένα, τα δύο τρίτα από αυτούς τους επισκόπους είναι χειροτονημένοι από καθηρημένους, άρα αχειροτόνητοι. Και το ένα τρίτο είναι τελείως αχειροτόνητοι. Είναι οι λεγόμενοι αυτο-χειροτόνητοι. Μάλιστα υπάρχει η περίπτωση με κάποιον που έβαλε το άγιο λείψανο στο κεφάλι του και χειροτονήθηκε επίσκοπος (...) 
Λοιπόν, αυτά είναι πράγματα βλάσφημα και δυστυχώς αυτούς τους ανθρώπους, αρχιερείς δικοί μας, τους στήνουν δίπλα τους και κάνουν μαζί τη Λειτουργία και φυσικά το Πνεύμα το άγιο ου μυκτηρίζεται, δεν εμπαίζεται. Δεν μυκτηρίζεται ο Θεός. Δεν μπορείς να κοροϊδεύεις το Θεό. Φυσικά και δεν γίνεται Λειτουργία τότε, κι όχι μόνο δεν γίνεται Λειτουργία σε αυτή την περίπτωση, αλλά αυτοί που το κάνουνε, δέχονται κρίμα και κατάκριμα από το άγιο Πνεύμα". 
Πρωτοπρ. Πέτρος Χιρς: "Άρα μες τις αιτίες της κρίσης που ζούμε, πρέπει να βάλουμε πρώτα-πρώτα... 
Αρχιμ. Σάββας αγιορείτης: "...την προδοσία της Πίστεως. Και μετά έχουμε και την προδοσία του ήθους. Να πω κι αυτό. Το έχω πει και σε άλλες ομιλίες. Ένας σύγχρονος άγιος, μεμαρτυρημένης αγιότητος, ο πατήρ Αναστάσιος ο Κουδουμιανός, στην Κρήτη, στην μονή του Κουδουμά. Ήταν σε πολύ μεγάλα πνευματικά ύψη, με εμπειρίες του ακτίστου Φωτός, με οράσεις της Θεοτόκου, με θαύματα της Θεοτόκου σε αυτόν, μας έχει καταθέσει κι αυτός μία μαρτυρία, μία εμπειρία που είχε με την Υπεραγία Θεοτόκο. Η οποία του εμφανίστηκε καταστεναχωρημένη, την ρώτησε: "Γιατί Παναγία μου είσαι τόσο στενοχωρημένη; Και του είπε ότι είναι στενοχωρημένη με τους Έλληνες και με τις αμαρτίες που κάνουν, και τη ρώτησε για ποιες κυρίως; 
Και του είπε ότι τρεις είναι οι μεγαλύτερες αμαρτίες, που κάνουν οι Έλληνες: Το πρώτο είναι η βλασφημία. Μεγίστη αμαρτία. Η βλασφημία των Θείων. Του Χριστού μας, της Παναγίας μας κλπ. Δεύτερον οι εκτρώσεις, που κάποιοι λένε ότι μπορεί να είναι και ένα εκατομμύριο. Δεν ξέρουμε ακριβώς τα στοιχεία. Και τρίτον είναι τα παρά φύσιν αμαρτήματα, που γίνονται μέσα στο γάμο. 
Όλες αυτές οι ανωμαλίες που προβάλλονται από το διαδίκτυο, σκοπίμως, από τους καμπαλιστές, σιωνιστές κτλπ., για να διαφθείρουν κατά βάσιν τους χριστιανούς, έχουν υιοθετηθεί από τα ζευγάρια σήμερα, ως κάτι το φυσιολογικό. Και έχουν μία τεράστια εξάπλωση. Και αυτό είναι μεγίστη αμαρτία και βλασφημία της εικόνας του Θεού. 
Πρωτοπρ. Πέτρος Χιρς: "Γέροντα για να ξαναπούμε την πρώτη αμαρτία. Βλασφημία κατά του Χριστού, των αγίων και της Παναγίας. Δεύτερον οι εκτρώσεις. 
Αρχιμ. Σάββας αγιορείτης: "Φοβερό έγκλημα. Και το τρίτον παρά φύσιν αμαρτίες, ανωμαλίες, για τις οποίες ο σύγχρονος ο γέροντας, ο πατήρ Εφραίμ από την Αριζόνα, συνιστούσε και να τις λέμε και ονομαστικά. Γιατί πλέον κάποιοι δεν καταλαβαίνουν και το θεωρούν και φυσιολογικά. Αυτά που λέμε, με συγχωρείτε, στοματικό έρωτα ή αυτές οι παρά φύσιν ομοφυλοφυλικές σχέσεις, όλα αυτά είναι ανωμαλίες. Τίποτα από όλα αυτά δεν επιτρέπεται. Και δυστυχώς υπάρχουν πνευματικοί, χωρίς άγιο Πνεύμα, όπως έλεγε ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, και λένε στα πνευματικά τους παιδιά: "Εγώ δεν ασχολούμαι με αυτά. Κάντε ό,τι θέλετε." Και έχουν τεράστια εξάπλωση όλα αυτά." 
Πρωτοπρ. Πέτρος Χιρς: "Συγγνώμη τι είπε ο άγιος Συμεών;" 
Αρχιμ. Σάββας αγιορείτης: "Ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, πριν χίλια χρόνια, έλεγε για την εποχή του ότι υπάρχουν πνευματικοί χωρίς άγιο Πνεύμα, και τέτοιοι δυστυχώς υπάρχουν και σήμερα. Οι οποίοι λένε στα ζευγάρια: "Κάντε ό,τι θέλετε. Εφόσον είστε παντρεμένοι, επιτρέπονται τα πάντα." 
Όλες οι ανωμαλίες, όχι μόνο τις εγκαταλείπουν, αλλά κάποιοι τις συνιστούν κιόλας, και το προωθούν και το επιβάλλουν καμιά φορά, τάχατες για να μην χαλάσει η οικογένεια κτλπ. Αν είναι δυνατόν, να κρατάμε έτσι τις οικογένειες με την βοήθεια δηλαδή του διαβόλου. 
Πρωτοπρ. Πέτρος Χιρς: "Αυτές οι αμαρτίες σημαίνει ότι δεν έρχεται η Χάρη του Θεού. Έτσι δεν είναι;" 
Αρχιμ. Σάββας αγιορείτης: "Βεβαίως. Αν έχουν κάνει αυτά τα πράγματα, και δεν μετανοούν, δεν μπορούν να κοινωνήσουν ποτέ. Πρώτον αυτό. Αν δεν κοινωνήσεις, είσαι αποκομμένος από τη Ζωή, άρα από τη σωτηρία." 
Πρωτοπρ. Πέτρος Χιρς: "Εάν ο πνευματικός τους λέει: "Είναι ευλογημένο", έχουν πάρει την αμαρτία; 
Αρχιμ. Σάββας αγιορείτης: "Βεβαίως την έχουνε, γιατί πρέπει να επιλέγουμε τον σωστό πνευματικό. Δηλαδή αν αύριο ο πνευματικός αυτός, τους πει, πάτε να αυτοκτονήσετε, είναι καλό πράγμα; Θα πάνε; Μπορεί και να πάνε. Αλλά αυτό δεν τους απαλλάσσει από την ενοχή". 
Πρωτοπρ. Πέτρος Χιρς: "Γιατί έχουμε ακούσει σε αυτή την κρίση που περνάμε τώρα, να λένε: "Ας κάνουμε υπακοή στους αρχιερείς, στους ιερείς. Αυτοί έχουν το κρίμα". Αλλά αυτό που μου λέτε τώρα, δεν ισχύει. Πρέπει να ξέρει την πίστη ο άλλος." 
Αρχιμ. Σάββας αγιορείτης: "Δεν ισχύει. Ακριβώς. Γιατί δεν είμαστε άλογα πρόβατα, είμαστε λογικά (έλλογα). Οπότε θα πρέπει να κρίνουμε και τους πνευματικούς. Όχι να τους κατακρίνουμε, αλλά να τους κρίνουμε για να διακρίνουμε, όπως έλεγε ο μακαριστός, ο πατήρ Αθανάσιος Μυτιληναίος, τον σωστό από τον εσφαλμένο, τον απατεώνα. Πώς θα ξεχωρίσεις τον λύκο από τον αληθινό Ποιμένα; Θα πρέπει να έχεις κάποια κριτήρια. Θα πρέπει να κρίνεις. 
Και ο άγιος Χρυσόστομος μας είπε: "Την δικαία κρίση κρίνατε". Είπε το "μη κρίνετε ίνα μην κριθείτε", το οποίο το έχουν για καραμέλα κάποιοι ιερείς, αρχιερείς κλπ. και εννοούν "μην ασχολείστε καθόλου, οι αρχιερείς είναι στο απυρόβλητο και μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν και να λένε ό,τι θέλουν. Ποιος το είπε αυτό; Όλοι αυτοί υπόκεινται στο Ιερό Ευαγγέλιο και στους Ιερούς Κανόνες. Και πρέπει αυτά που λένε και συμβουλεύουν τους ανθρώπους, να συμφωνούν με αυτά που λένε οι Ιεροί Κανόνες. 
Έχουμε μαρτυρία από τον άγιο Νικόδημο στο Εξομολογητάριο, με κάποιο πνευματικό ο οποίος έδινε ευλογία σε κάποιο πνευματικό του παιδί, αδιάκριτα, να κοινωνεί, ενώ δεν έπρεπε να κοινωνεί. Και βεβαίως το πνευματικο-παίδι του κολάστηκε. Τα γράφει ο άγιος Νικόδημος. Και εμφανίστηκε στον πνευματικό, ενώ αυτός ζούσε ακόμα, ότι: "Εξαιτίας σου είμαι στην Κόλαση και επειδή εξαιτίας σου είμαι στην Κόλαση, θα πάρω και σένα". Την ίδια στιγμή πήρε και τον πνευματικό στην κόλαση. (...) Λοιπόν, αυτά είναι πράγματα μέσα από την εκκλησιαστική μας ιστορία, και δεν πρέπει να τα ξεχνάμε". 
Πρωτοπρ. Πέτρος Χιρς: "Εδώ θα σταματήσουμε τη συζήτηση προσωρινά και θα επανέλθουμε την επόμενη φορά, ξεκινώντας από το σημείο που σταματήσαμε τώρα. Την ευθύνη και την ανάγκη του πιστού να ξέρει την πίστη του. Ευχαριστούμε." 
Αρχιμ. Σάββας αγιορείτης: "Να 'στε καλά"...

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου