Πῶς θ’ ἀντιδράσουμε σ’ ἕναν διωγμό τῆς Ἐκκλησίας;

Πρίν ἀπό 30 χρόνια καί πλέον, στίς 9-11-1986, ὁ γνωστός σέ ὅλους γιά τό πλῆθος τῶν ὁμιλιῶν του μακαριστός π. Ἀθανάσιος Μυτιληναῖος, ἡγούμενος τῆς Ἱ. Μ. Κομνηνείου Στομίου Λαρίσης, ἀπάντησε σέ παιδιά τοῦ κατηχητικοῦ σέ ἀπορία τους σχετικά μέ τό θέμα τοῦ διωγμοῦ ἐναντίον τῆς Ἐκκλησίας. Θεωροῦμε τό ὅλο θέμα ἄκρως ἐπίκαιρο, γι' αὐτό καί τό παραθέτουμε σέ μορφή ἀπομαγνητοφωνημένου κειμένου.

ΑΠΟΡΙΑ 

α) Πῶς θ’ ἀντιδράσουμε σ’ ἕναν διωγμό τῆς Ἐκκλησίας; β) Κατανοοῦμε σήμερα τό μαρτύριο; 

ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ 

Ἄν τό θέλετε, δέν ἔχει παύσει ποτέ ὁ διωγμός. Καί δέν ἔχει γίνει ποτέ καμμία ἀνακωχή. Ἁπλῶς μπορεῖ κάποιος τόπος νά ἔχει κάποια εἰρήνη γιά μιά στιγμή, ἕνας ἄλλος τόπος ὅμως ἔχει πόλεμο, ἔχει διωγμό. Αὐτό ἀπό τήν ἀρχαιότητα. Θά δοῦμε μέσα στήν Ἁγία Γραφή, στό βιβλίο τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων, ὅτι ἡ Ἰουδαία, λέγει, εἶχε εἰρήνη. Δηλ. ἡ Ἐκκλησία στήν Ἰουδαία εἶχε εἰρήνη. Δηλ. δέν εἶχε διωγμό. Μποροῦσε ὅμως κάποιος ἄλλος διωγμός παραπέρα νά ἐγίνετο. Ἔτσι ἡ Ἐκκλησία, εἴτε σ’ αυτόν τόν τόπο, εἴτε σ’ ἐκεῖνον τόν τόπο, πάντοτε ἔχει διωγμό ἀπό τόν καιρό πού ἐνεφανίσθη. 

Θά λέγαμε ὅτι στήν Ἑλλάδα δέν ἔχουμε διωγμό. Μπορεῖ ὅμως αὔριο τό πρωί, προσέξτε με, αὔριο τό πρωί, μή σᾶς κάνει ἐντύπωση, νά δεῖτε νά βγαίνει κάποιος νόμος, κάτι, δέν ξέρω τί, καί νά στρέφεται ἐναντίον τῆς Ἐκκλησίας. Θά μοῦ πεῖτε... καλά, ἔτσι, αὔριο τό πρωί; Ἔ, καλά, θέλω νά πῶ ὅτι... πάρα πολύ γρήγορα, πάρα πολύ σύντομα. 

Ἀλλά, ὅταν λέμε διωγμό, τί ἐννοοῦμε; Ἐννοοῦμε ὅτι θά μᾶς δημεύσουν τήν περιουσία, ὅτι θά κλείσουν τούς ναούς; Τί ἀκριβῶς εἶναι ὁ διωγμός; Ὅτι θά ὑφιστάμεθα τό μαρτύριο; 

Βεβαίως, δέν εἶναι πάντοτε αὐτό ὁ διωγμός. Εἶναι κι ἄλλα πράγματα ὁ διωγμός. Μία πολιτεία μπορεῖ νά στρέφεται ἐναντίον τῆς Ἐκκλησίας. Ἐδῶ στήν Ἑλλάδα ἡ πολιτεία δέν εἶναι χωρισμένη ἀπό τήν Ἐκκλησία. Σ’ ἄλλους τόπους ἡ Ἐκκλησία εἶναι χωρισμένη ἀπό τήν πολιτεία. Τό νά ὑπάρχουν λοιπόν κάποια νομοθετήματα, κάποιες σχέσεις τέτοιες πού νά προσβάλλουν τήν Ἐκκλησία, αὐτό εἶναι συνηθέστατο. Αὐτό τό ζοῦμε καί σήμερα μέσα στήν Ἐκκλησία. Θά ἔχετε δεῖ πάρα πολλές φορές, θά ἔχετε ἀκούσει, θά ἔχετε διαβάσει ὅτι αὐτό ἀποτελεῖ στοιχεῖο διωγμοῦ κατά τῆς Ἐκκλησίας.  

Ἔτσι, ὁ διωγμός δέν εἶναι κάτι πού μποροῦμε νά τό φανταστοῦμε, ὅπως στήν ἀρχαιότητα πού διαβάζουμε στά μαρτυρολόγια. Ὁ διωγμός μπορεῖ νά πάρει πάρα πολλές μορφές. Τό ὅτι μπορεῖ νά βγάλουμε τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν ἀπό τά σχολεῖα, αὐτό εἶναι ἕνας διωγμός. Τό ὅτι μπορεῖ νά εἶναι τά βοηθήματα τῶν Θρησκευτικῶν, τῶν ἐγχειριδίων δηλ., ἀλλοιωμένα, κι αὐτό εἶναι ἕνας διωγμός, κ.ο.κ. 

Ἀλλά, σ’ ὅλες αὐτές τίς περιπτώσεις, τί θά μποροῦσε κανείς νά πεῖ; Ἤ καλύτερα, πρίν προχωρήσω σ’αὐτό, τί νομίζετε, ὅτι ὁ διωγμός αὐτός δέν ὑπάρχει μέσα στό σπίτι μας; Μιλᾶμε μόνο γιά κάτι πιό ἐξωτερικό; Ποιός σᾶς εἶπε ὅτι μπορεῖ νά ἔχετε ἀγαθές σχέσεις μέ τούς γονεῖς σας; Ἄν δέν πιστεύουν στόν Θεό, ἤ πιστεύουν, ἀλλά ἔχουν μία διαφορετική ἀντίληψη περί τοῦ Εὐαγγελίου καί δοῦν ἐσᾶς νά ζεῖτε μιά πνευματική ζωή, τί πιστεύετε, δέν μποροῦν νά ἀσκήσουν διωγμό;

Ἐάν πεῖτε ὅτι θά πηγαίνω κάθε Κυριακή στήν Ἐκκλησία, δέν μποροῦν νά ἀσκήσουν διωγμό νά σᾶς ἐμποδίσουν νά ἐκκλησιάζεστε; Ἐάν πεῖτε ὅτι θά θέλατε νά νηστεύετε καί δέν σᾶς βοηθοῦν νά νηστέψετε ἤ νά κάνετε προσευχή, αὐτό δέν εἶναι ἕνας διωγμός; Μήν ξεχνᾶτε ἐκεῖνον τόν λόγο τοῦ Κυρίου πού εἶπε: «Καί ἐχθροί τοῦ ἀνθρώπου οἱ οἰκιακοί αὐτοῦ». Δηλ. οἱ ἴδιοι οἱ σπιτικοί του νά εἶναι ἐχθροί του. Μήν ξεχνᾶτε ἀκόμη, ὅταν λέγει ὁ Κύριος ὅτι μπορεῖ νά στραφεῖ ὁ γιός κατά τοῦ πατέρα ἤ ὁ πατέρας κατά τοῦ γιοῦ, ἡ κόρη κατά τῆς μάννας καί ἀντίστροφα, ἡ νύφη κατά τῆς πεθερᾶς καί ἀντίστροφα, ὅλα αὐτά τί δείχνουν; Ὅτι ὁ διωγμός μπορεῖ νά εἶναι πάρα πολύ κοντά μας, νά εἶναι μέσα στό ἴδιο τό σπίτι μας. 

Ἔτσι, θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι αὐτός ὁ διωγμός δέν εἶναι ἄλλο παρά ὁ καθ’ ἡμέραν σταυρός, πού λέγει ὁ ἱερός Εὐαγγελιστής, δηλ. ὁ σταυρός τόν ὁποῖο πρέπει ὁ χριστιανός νά σηκώνει καθημερινά. Ἐάν σᾶς εἰρωνευθεῖ ἕνας συμμαθητής σας, ἤ ἕνας συνάδελφος στήν δουλειά, αὐτό τί εἶναι; Δέν εἶναι διωγμός; Καί θά εἶναι ἕνας διωγμός γιά ἐκείνη τήν ἡμέρα, ἕνας σταυρός. 

Σέ ὅλα αὐτά τί πρέπει νά κάνουμε; Γιατί ἡ ἀπορία λέγει: «Ποιά θά εἶναι ἡ ἀντίδρασή μας σέ περίπτωση πού κηρύσσεται διωγμός κατά τῆς Ἐκκλησίας;» Μήν περιμένετε νά κηρυχθεῖ γιά νά ἀντιδράσουμε. Θά πρέπει νά ἀντιδροῦμε στόν καθ’ ἡμέραν σταυρόν. Πῶς; Τίνι τρόπῳ; Προσέξτε με, μέ δύο πράγματα, μέ δύο ὅπλα. Τό ἕνα εἶναι ἡ πίστις καί τό ἄλλο ἡ ὑπομονή. Δέν θά πρέπει ἡ πίστις μου νά κλονίζεται. Θά πρέπει ἡ πίστις μου νά ἐνισχύεται. Ὅταν ἐνισχύεται ἡ πίστις μου, τότε μπορῶ νά ἀντέχω. Πῶς νά σᾶς τό πῶ; Ὅταν βρέχει, βρέχει, βρέχει κι ἀρχίζει τό ἔδαφος νά μαλακώνει καί νά βουλιάζει καί βλέπω ὅτι τό σπίτι μου, τό οἰκοδόμημά μου μπορεῖ νά γκρεμίσει, νά καταρρεύσει, τί κάνω; Ἐνισχύω τούς τοίχους, τά θεμέλια. Τί κάνω; Βάζω ὑποστηλώματα. Προσπαθῶ νά κρατήσω τό σπίτι νά μή καταρρεύσει. Αὐτό λέγεται πίστις. Ὅταν βλέπω τούς πειρασμούς νά πέφτουν ἐπάνω μου, πρέπει νά ἐνισχύσω τήν πίστιν, γιά νά μήν καταρρεύσω. Διότι ὅταν κλονιστεῖ ἡ πίστις, ἤδη κατέρρευσα. Δέν ἔχω πλέον κανένα ἔρεισμα, κάτι πού νά μέ κρατήσει. Τί εἶναι, λέγει, ἐκεῖνο πού σᾶς ἔκανε νά νικήσετε τόν κόσμον, ὦ νεανίσκοι, λέγει ὁ Εὐαγγιστής Ἰωάννης, σέ μιά του ἐπιστολή; Ἡ πίστις ἡμῶν. «Καί αὕτη ἐστίν ἡ νίκη ἡ νικήσασα τόν κόσμον, ἡ πίστις ἡμῶν». Ἡ πίστις στό Θεανθρώπινο πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Αὐτό εἶναι θεμελιῶδες. Εἴδατε πόσες θεωρίες λέγονται ἐναντίον τοῦ Θεανθρωπίνου προσώπου τοῦ Χριστοῦ; Τί εἶναι αὐτό; Διωγμός δέν εἶναι; Πόσα ἀκοῦτε ἔξω; Τί βιβλία ὑπάρχουν; Τί σᾶς λένε ἀκόμη σ’ αὐτό τό σπίτι σας τό ἴδιο. Τί μπορεῖ νά σᾶς πεῖ ὁ καθηγητής σας ἤ ὁ δάσκαλός σας. Αὐτό δέν εἶναι διωγμός; Πῶς θά σταθῶ; Ἄν ἔχω πίστη, ὅτι ἐγώ εἶμαι δεμένος μέ τό Θεανθρώπινο πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. 

Καί τό ἄλλο εἶναι ἡ ὑπομονή. Λέει ὁ Κύριος: «Ὁ ὑπομείνας εἰς τέλος, οὗτος σωθήσεται». Ἐκεῖνος πού θά ὑπομείνει ἕως τό τέλος, αὐτός θά σωθεῖ. Συνεπῶς πρέπει νά τό καταλάβουμε παιδιά αὐτό, ὅτι ἡ ὑπομονή καί ἡ πίστις εἶναι τά δύο θεμελιώδη καί βασικά στοιχεῖα γιά νά κρατήσει κανείς, νά μείνει ὄρθιος, ὅταν ἀσκηθεῖ κάποιος διωγμός. 

Εἶναι βεβαίως καί ἡ ἀγάπη.

Ἀλλά ἄς δοῦμε καί τήν δεύτερη ἀπορία, ἡ ὁποία μπορῶ νά πῶ εἶναι μία συνέχεια τῆς πρώτης. 

Ὅπως διαβάζουμε στούς βίους τῶν ἁγίων, ὅλοι οἱ μάρτυρες χαίρονταν νά πεθαίνουν γιά τόν Χριστό. Πόσο θά μποροῦσε ὁ σημερινός ἄνθρωπος νά τό κατανοήσει αὐτό; 

Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι δέν τό κατανοεῖ. Ἐδῶ εἶναι τό τραγικό στοιχεῖο τῆς χριστιανικῆς ὑπάρξεως. Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ζεῖ μέσα στήν εὐδαιμονία τῆς ἐποχῆς. Κι ἐπειδή δέν μπορεῖ νά κατανοήσει τό σταυρικό νόημα τοῦ Εὐαγγελίου, ὅτι πρέπει νά ἄρω τόν σταυρόν μου γιά ν’ ἀκολουθήσω τόν Κύριον, αὐτό θά πεῖ σταυρικό, γι’ αὐτό εἶναι πάρα πολύ δύσκολο σήμερα νά κατανοήσουμε τήν ἔννοια τοῦ μαρτυρίου, τοῦ μάρτυρος. 

Πάρτε, ἐπί παραδείγματι, τό θέμα τῆς νηστείας. Μέσα σέ μία ἐποχή εὐημερίας, σοῦ λέει ὁ ἄλλος: «Μά, ἔχω ὅλα τά ἀγαθά, γιατί νά νηστέψω;» Δέν τό καταλαβαίνει αὐτό τό πράγμα. Ἡ ἔννοια τῆς νηστείας, ἡ ἐντολή τῆς νηστείας εἶναι ἀκατανόητη. 

Ὕστερα, γιατί νά μαρτυρήσω; Ὑπάρχει λόγος νά μαρτυρήσω; Ὅλα αὐτά παιδιά σήμερα κάνουν στό τέλος τόν σύγχρονο ἄνθρωπο νά μήν κατανοεῖ αὐτό πού λέμε μαρτύριο καί μάρτυς. 

Ἀλλά ὅμως, μή νομίσετε∙ ἄν ποτέ συμβεῖ ἕνας πειρασμός, κανένας διωγμός ἐξωτερικός, ἀπό ἐκείνους πού ἀναδεικνύουν μάρτυρες μέ τή γνωστή διάσταση, ὄχι μέ ὅ,τι εἶπα προηγουμένως, θά φανοῦν πολλοί μάρτυρες, πάρα πολλοί. Ὅπως ἔχουμε καί στήν ἐποχή μας σέ διαφορετικούς τόπους πολλούς μάρτυρες. Διότι ἐκεῖνο τό ὁποῖο κάνει τόν μάρτυρα εἶναι τό Πνεῦμα τό Ἅγιον. Γνωρίζετε, τό Πνεῦμα τό Ἅγιον δίνει πολλά χαρίσματα. Καί ὅλα αὐτά τά χαρίσματα εἶναι δικά Του. Δέν εἶναι δικά μας. Ἕνα ἀπό τά χαρίσματα, ὄχι ἕνα, τό κορυφαῖο χάρισμα, εἶναι τό μαρτύριο. Νά μοῦ δώσει τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ τό χάρισμα νά θεραπεύω, δέν εἶναι σπουδαῖο. Τό χάρισμα τῆς σοφίας, τῆς γνώσεως, τῆς συνέσεως, τοῦ φόβου τοῦ Θεοῦ, ὅλα αὐτά εἶναι σπουδαῖα χαρίσματα. Ἀλλά τό κορυφαῖο ὅμως εἶναι τό χάρισμα τοῦ μαρτυρίου. 

Γιά διαβᾶστε, παρακαλῶ, τό μαρτύριο τῶν ἑπτά Μακκαβαίων. Θά τρομάξετε τά μαρτύρια πού τούς ἔκανε ὁ Ἀντίοχος ὁ Ἐπιφανής. Κι ὅμως τό μετῆλθαν. Νά τούς γδέρνουν, νά τούς τηγανίζουν ζωντανούς. Νά τούς κόβουν λίγο-λίγο τά μέλη τους. Θά πεῖ κανείς, φρικώδη πράγματα. Ποιός μπορεῖ νά τ’ ἀντέξει αὐτά, ἄν δέν ἔχει τό χάρισμα ἀπό τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ; Γι’ αὐτό σᾶς εἶπα, εἶναι δῶρο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. 

Καί κάτι ἄλλο εἶναι. Δέν μπορεῖ νά δώσει τό Πνεῦμα τό Ἅγιον τό δῶρο Του αὐτό σέ μένα, σέ σένα; Ὄχι. Ποῦ τό δίδει; Ὅταν βλέπει κάποιες προϋποθέσεις. Εἶναι ἡ προαίρεσις. Θέλετε ἀκόμη; Εἶναι καί ἡ ἀγάπη. Εἶναι ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Γι’ αὐτό λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος: «Τίς ἡμᾶς χωρίσει ἀπό τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ;» (Ποιός μπορεῖ νά μάς χωρίσει ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ;) Μάχαιρα; Λιμός; (Πείνα) Γυμνότης; Ὕψος; Βάθος; (Τό ὕψος εἶναι ἄν μᾶς ἐπαινέσουν καί μᾶς τάξουν ἀξιώματα. Τό νά πέσουμε στό βάθος εἶναι νά μᾶς ἀφαιρέσουν ὅ,τι ἔχουμε. Περιουσία, θέσεις, ἀξιώματα καί νά μᾶς ξεφτιλίσουν δημόσια.) Παρόντα, ἐνεστῶτα, μέλλοντα; Τί; Ἄγγελοι; Ποιός μπορεῖ νά μᾶς μετακινήσει ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ; Καί λέει ὁ Ἀπ. Παῦλος: «Εἶμαι πεπεισμένος ὅτι κανείς δέν μπορεῖ νά μᾶς μετακινήσει ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ». 

Βλέπετε μία προϋπόθεση μαρτυρίου; Εἶναι ἡ ἀγάπη τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Παιδιά, θά σᾶς ἔλεγα, προσέξτε, δέν πρέπει νά φθάνουμε νά πιστεύουμε εἰς τόν Χριστόν∙ πρέπει νά ἀγαπᾶμε τόν Χριστόν. Τότε μποροῦμε νά ἔχουμε καί μία προκοπή στήν πνευματική μας ζωή. Ἡ προκοπή δέν εἶναι προϊόν τῆς πίστεως∙ εἶναι τῆς ἀγάπης. Καί ἡ ἀγάπη βεβαίως εἶναι προϊόν τῆς πίστεως. Πρῶτα θά πιστεύσω καί μετά θά άγαπήσω.